Ludzie niezbyt często myślą samodzielnie. Tym, co dało nam ewolucyjną przewagę i pozwoliło zapanować nad planetą, była zdolność do wspólnego myślenia w wielkich grupach. Tempo w jakim zmienialiśmy świat, myśląc wspólnie, spowodowało jednak, że powoli tracimy kontrolę nad rzeczywistością. Świat, w którym przychodzi nam dzisiaj żyć, wyreżyserowany jest częściej przez technologie i inżynierów niż przez polityków, partie czy religie. Prosty człowiek zaczyna powoli czuć się pozbawiony znaczenia. Choć gospodarka wolnorynkowa i liberalizm rozbudzają w ludziach wielkie oczekiwania, to podobnie jak protekcjonizm, religie czy nacjonalizm, nie są w stanie zaproponować rozwiązań problemów, z jakimi musimy się aktualnie zmierzyć. Swój sukces na Ziemi zawdzięczamy również naszej zdolności narracji. Jednak opowieści, które tłumaczyły do tej pory nasze pojmowanie świata oraz sens własnego istnienia, przestają nam dzisiaj wystarczać. Yuval Noah Harari w swojej trzeciej już książce, przekonuje nas do konieczności wypracowania zupełnie nowej opowieści.
W konsekwencji przypada nam w udziale zadanie stworzenia dla świata zaktualizowanej opowieści. Tak jak wstrząsy towarzyszące rewolucji przemysłowej zrodziły nowatorskie ideologie XX wieku, tak też nadchodzący przełom w biotechnologii i technologii informacyjnej będzie prawdopodobnie wymagał świeżych wizji.
Harari, w swoich poprzednich książkach, przyzwyczaił już czytelnika do niezwykle wnikliwych spostrzeżeń i intrygujących pytań. Nie inaczej jest i tym razem. W “21 lekcjach na XXI wiek” zebrał jedne z najważniejszych wymiarów, jakie definiują nasze obecne życie, w czasach galopującej transformacji technologicznej. Wśród tytułowych 21. lekcji, znajdziemy takie, które poświęcone są pracy, wolności, równości, społeczeństwu, cywilizacji, religiom, wojnom, edukacji ale również sprawiedliwości, postprawdzie czy nacjonalizmom. Wszystkie budują niezwykle sugestywne przesłanie, jak wiele powinniśmy zmienić w naszych dotychczasowych opowieściach, aby pasowały do miejsca, do którego jako Homo sapiens dotarliśmy. Jednym z pierwszych kroków, jakie powinniśmy zdaniem autora wykonać, to złagodzenie przepowiedni wieszczących zagładę i zamiana paniki na zdumienie.
Panika to pewna forma nieposkromionej pychy. Wynika ona z zadowolenia z siebie i poczucia, że dokładnie się wie, dokąd zmierza świat: w dół. Zdumienie jest postawą pokorniejszą i dlatego przenikliwszą.
Yuval Noah Harari jest świadom nieuniknionej ewolucyjnie zmiany, zarówno naszego otoczenia jak i samego człowieka. Wie, że szaleństwem byłoby powstrzymywanie technologii w wielu dziedzinach, w których przynosi ona człowiekowi niekwestionowane korzyści. Za słuszną uznaje jednak konieczność ochrony samego człowieka. Jako społeczeństwo nie jesteśmy przygotowani na życie w kompletnie cyfrowym świecie. Nie mamy zbyt dużego doświadczenia w regulacjach prawnych, dotyczących własności danych. Najnowsze technologie nie są też tematem codziennych politycznych debat. Jesteśmy więc coraz mniej przygotowani na nadchodzące jutro, które z racji technologii oraz największych wyzwań XXI wieku, staje się coraz bardziej globalne. W obliczu globalnych problemów, musimy więc przebudować wiele naszych dotychczasowych opowieści. Również te nacjonalistyczne i religijne. Dzisiaj narodowcy myślą o konfliktach w kategoriach terytorialnych, podczas gdy technologiczne rewolucje XXI wieku musimy zacząć pojmować w kategoriach kosmicznych. Poziom komplikacji współczesnego świata jest tak wielki, że nie wystarczy nasza ludzka racjonalność. Racjonalni przywódcy również potrafią postępować głupio.
Lekarstwem na ludzką głupotę może być dawka pokory. Napięcia narodowościowe, religijne i kulturowe nasilają się wówczas, gdy ludzie zaczynają mieć wygórowane mniemanie na temat własnego narodu, religii i kultury.
Autor twierdzi, że zbliżamy się aktualnie do momentu, w którym będziemy zmuszeni podejmować najważniejsze decyzje w historii. W takiej chwili znacznie lepiej zaufać tym, którzy przyznają się do swojej niewiedzy, niż ludziom nieomylnym. “21 lekcji na XXI wiek” uzmysławia, jak na naszych oczach zmienia się sens bycia człowiekiem. Polecam!
