Kiedy firmy rosną, stają się coraz bardziej jednorodne. Aby ich działania były maksymalnie powtarzalne, tworzą i doskonalą procedury. Rekrutując nowych pracowników preferują osoby, które pasują do stworzonego przez firmę wzorca kulturowego. Wybierają ludzi, którzy odpowiadają istniejącej strukturze organizacji oraz grupom specjalizacji. Z czasem pozbawiają się wszelkiej różnorodności w sposobie myślenia i działania. Stają się trudno sterowalne, kiedy nadchodzi konieczność szybkich zmian. W wyrwaniu się z tak zaczarowanego kręgu, pomocni mogą okazać się odważni i kreatywni liderzy, którzy nie boją się kwestionowania status quo. To tytułowi buntownicy książki Adama Granta, którzy potrafią głosić oryginalne poglądy i konsekwentnie wdrażać je w życie. Kreatywni oponenci to jednak nie tylko liderzy dużych firm. To również założyciele odnoszących sukcesy startupów oraz wszyscy inni, którzy gotowi są przeciwstawiać się utartym poglądom i podważać ustawienia domyślne środowiska, w którym żyją. Adam Grant oprócz zwrócenia uwagi na istnienie kreatywnych buntowników, podejmuje w książce szczegółową analizę ich metod pracy oraz cech charakteru, którymi różnią się od innych. Odpowiada na pytanie, jak kreatywnym liderom udaje się urzeczywistniać nowe idee, które pojawiają się w ich głowach.
Buntownik przywodzi na myśl osobę pełną energii, zdecydowaną a może nawet zawziętą, która stara się możliwie szybko realizować swoje plany. Można więc buntowników podejrzewać o skłonność do ryzyka. Jednak według Granta są oni zaprzeczeniem brawurowego działania. Autor stara się dowieść, że dobrzy liderzy nie przepadają za ryzykiem. Ci, którzy jego zdaniem odnoszą prawdziwe sukcesy, nie mają usposobienia hazardzisty. Są raczej osobami posiadającymi wiele wątpliwości związanych ze swoimi planami. Ich ciągłe obawy nie są jednak ich słabością, lecz siłą. Skłonność do ryzyka wydaje się natomiast cechą bliższą przeciętnym i przegranym. Podobne zdanie w tej kwestii ma najwyraźniej Malcom Gladwell, którego słowa autor cytuje:
Wielu przedsiębiorców podejmuje ogromne ryzyko – są to jednak na ogół ci, którym się nie udaje, a nie ci, którzy odnoszą sukces.
Kreatywność to mimo wszystko również popełnianie błędów. Jak zatem radzą sobie kreatywni buntownicy z niepewnością, która jest nieodłącznym towarzyszem innowatorów? Skąd wiedzą, które pomysły warte są aby nad nimi dalej pracować, a z którymi trzeba się rozstać? Przecież nawet wielu wybitnych ludzi miało problemy z oceną swoich dzieł i to już po ich stworzeniu. Grant znajduje odpowiedź na te pytania w intensywnej i wytężonej pracy. Sądzi, że ci, którym udaje się osiągnąć ponadprzeciętne efekty, wychodzą z dużą liczbą nowych idei, a następnie pełni obaw o dalsze losy swoich pomysłów, w pocie czoła starają się je uchronić przed niepowodzeniami. Wyniki badań, na które powołuje się Grant wykazały, że im więcej utworów w określonym przedziale czasu stworzył kompozytor, tym większe było prawdopodobieństwo powstania dzieła wybitnego. Najbardziej wydajnym twórcom udawało się nie tylko osiągnąć najwyższy poziom oryginalności, lecz co ciekawe, najbardziej oryginalne dzieła powstawały w okresie, w którym tworzyli i pracowali najwięcej. Przywołane przez autora słowa, które swoim współpracownikom powtarzał wielokrotny innowator Dean Kamen, brzmią niczym szczególny drogowskaz:
Musisz pocałować sporo żab, zanim w końcu jedna z nich zamieni się w księcia.
Adam Grant bardzo wnikliwie analizuje wiele cech i okoliczności życia wielkich buntowników. Wywodzą się oni najczęściej spośród nastolatków, którzy bardziej kwestionowali polecenia swoich rodziców niż pozostałe rodzeństwo. W młodości częściej niż inni łamali również niektóre obowiązujące zasady, jednak co istotne, naruszali zasady o stosunkowo niewielkim ryzyku. To również osoby, którym bardzo często towarzyszy strach. Jest to jednak strach, który nie paraliżuje, ale który zmusza ich do skrupulatnego opracowywania planów, dzięki czemu potrafią lepiej niż inni dostrzegać ewentualne problemy i zagrożenia. Wielcy buntownicy mają również skłonność do prokrastynacji. Odkładanie rzeczy na później ma u nich jednak charakter strategiczny. Unikając ryzyka, wybierają stopniowe postępy, testując i doskonaląc kolejne rozwiązania. Grant zachęca czytelnika do wzmacniania swojej własnej odwagi. Podpowiada aby głośno mówić o tym co myślimy i o co staramy się walczyć. Uczy jak czerpać korzyści z informacji zwrotnych zdobywanych od ekspertów oraz z otoczenia. Sugeruje ciężką i rzetelną pracę nad generowaniem dużej ilości pomysłów. Odradza nadmierne poleganie na intuicji. Jak twierdzi, na przeczuciu możemy polegać jedyne wówczas, kiedy dysponujemy dużym bagażem doświadczeń w wydawaniu osądów w stabilnym i przewidywalnym otoczeniu. Powołując się na wyniki przeprowadzonych badań wnioskuje, że błędy, których żałujemy, wynikają zazwyczaj nie z faktu, że zrobiliśmy coś źle, lecz że czegoś w ogóle nie zrobiliśmy. Rozpoznawanie i ocenianie najlepszych pomysłów w otoczeniu jest bardzo trudną sztuką. Aby zwiększyć swoje szanse na wybieranie tych najbardziej wartościowych, autor namawia nas do generowania swoich własnych, oryginalnych pomysłów, przed przystąpieniem do oceniania innych. Mówi również coś więcej:
Jeśli chcemy trafnie prognozować to, czy twórcy jakiejś nowatorskiej idei powiedzie się z jej urzeczywistnieniem, powinniśmy mniejszą wagę przykładać do entuzjazmu, jaki demonstruje on na temat owej idei, większą zaś do jego entuzjazmu związanego z jej realizacją.
“Buntownicy ” to książka ukazująca dojrzewanie kreatywnych pomysłów z wielu perspektyw. W krótkiej recenzji trudno zaprezentować wszystko, co autor chce przekazać czytelnikowi. Polecam więc lekturę w całości.
