Linie uskoku

Trudno znaleźć dzisiaj osoby, które nie posiadałaby ugruntowanej opinii na temat przyczyn ostatniego światowego kryzysu. Czy wiedza ta jest jednak pełna i obiektywna, to już osobna kwestia. Raghuram Rajan, piastujący przez 5 lat stanowisko głównego ekonomisty w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, oferuje nam zupełnie inne i bardzo szerokie spojrzenie na to, w jak skomplikowanym systemie wzajemnych zależności znalazły się światowe gospodarki. Dzięki swojej rozległej i praktycznej wiedzy makroekonomicznej, przekonuje on czytelnika, iż rzeczywiste przyczyny kryzysów, jakie od jakiegoś czasu nam towarzyszą, są nie tylko bardzo rozległe ale również mocno ukryte. Choć zdecydowanie łatwiej za obecną kondycję ekonomiczną świata obarczamy winą wszelkie instytucje finansowe, to autor zwraca nam uwagę, że to jedynie część przyczyn, które obiektywnie wpłynęły na zaistniały stan. Zdaniem autora to niezwykle skomplikowane systemy powiązań pomiędzy światem ekonomii i polityki, dążenie do coraz szybszego wzrostu gospodarczego, dynamiczny rozwój przedsiębiorczości na wielu rynkach, nie zmienione od dekad mechanizmy regulacji i interwencjonizmu państw oraz dziesiątki innych zależności, zaprowadziły nas na krawędź przepaści. Zgodnie z najlepszą wiedzą i głębokim przekonaniem, każdy element  tej układanki starał się wypełniać swoje obowiązki najlepiej jak potrafił. Niestety, nowe realia światowego porządku oraz zmieniające się potrzeby społeczeństw, odsłoniły słabe strony dotychczasowych systemów. Rajan, choć w bardzo dyplomatyczny sposób, nie zwalnia jednak z winy elit finansowych. Jak zakładam, łagodny ton polemiki, wsparty jego ogromną wiedzą, ma na celu uzmysłowienie czytelnikowi, jak wiele w naszym otoczeniu społeczno-ekonomicznym musimy wszyscy zmienić, jeżeli chcemy wyciągnąć lekcję z przeszłości. Aby konieczne zmiany przyniosły zamierzone efekty, muszą one wynikać z dogłębnego zrozumienia i wzajemnego dialogu wszystkich uczestniczących stron. Podparte wieloma przykładami wielowątkowe spojrzenie na rolę, jaką powinna odgrywać współcześnie ekonomia, czyni “Linie uskoku” wyjątkową pozycją, która pozwala bez zbędnych emocji popatrzeć na świat ekonomicznych naczyń połączonych, w którym przyszło nam żyć. Każdy z nas lubi usłyszeć prostą odpowiedź na każde pojawiające się pytanie. Jednak niezwykle złożona struktura zależności, w jakie uwikłane są wszystkie instytucje, firmy czy państwa, nie daje nadziei na znalezienie prostych rozwiązań, które mogłyby natychmiast uzdrowić światowe gospodarki. Część zmian, które stoją przed światem, a które Rajan opisuje w książce, nie ma więc charakteru prostych rozporządzeń, ustaw czy dekretów. W swoich propozycjach sięga do wielu zmian systemowych, koniecznych do wdrożenia zarówno w sferze publicznej jak i prywatnej. Zmian, które w nieprzewidywalnym otoczeniu będą w stanie znacznie lepiej niż obecnie zapewniać nadzór i eliminowanie nadmiernego ryzyka, którego do tej pory staraliśmy się nie zauważać.