Kiedy w 1934 roku Lise Meitner zaproponowała Ottonowi Hahn wznowienie współpracy naukowej, tym razem przy wykrywaniu pierwiastków ciężkich, oboje mieli nadzieję na szybkie i znaczące osiągnięcia w dziedzinie wytwarzania transuranowców. Polityka Adolfa Hitlera dosyć szybko zweryfikowała jednak ich plany i już po kilku latach musieli pracować z dala od siebie. W 1938 roku po serii badań w swoim laboratorium, Otto Hahn zwraca się do przebywającej w Szwecji Meitner aby pomogła mu zinterpretować niezrozumiałe wyniki eksperymentów. Lise rozwikłuje zagadkę i informuje o tym Hahna korespondencyjnie. Wiadomość o nowym odkryciu szybko się rozchodzi po świecie, jednak bez jakiejkolwiek wzmianki o zasługach Lisy. Gdy w 1944 roku Otto Hahn odbiera Nagrodę Nobla za rozszczepienie jądra atomu, świat nie dowiaduje się o ogromnym wkładzie Lise Meitner w to odkrycie. Kilka lat później, w 1952 roku, inna niezwykła kobieta Rosalind Franklin, pracująca w laboratorium Franklin w King’s College w Londynie, przygotowuje na zlecenie pewnej komisji rządowej raport podsumowujący ostatni rok jej pracy nad DNA. Raport ten oraz inny ważny element czyli najwyraźniejsze spośród kiedykolwiek wykonanych przez nią zdjęć struktury DNA, trafiają w ręce Jamesa Watsona oraz Francisa Cricka. Rok później Watson i Crick informują w Nature o swoim odkryciu podwójnej helisy DNA. O zasługach Rosalind Franklin nikt jednak nie wspomina. Sprawa wychodzi na jaw znacznie później i właściwie przypadkowo.
Te krótkie wzmianki dotyczą jedynie dwóch spośród 52 niezwykłych kobiet, których historie zebrała w swojej książce Rachel Swaby. Choć opisała osoby, które bez reszty poświęciły się nauce i bez których nasz świat wyglądałby dzisiaj zupełnie inaczej, to są to jednak biografie, które raczej szokują niż zachwycają. Swaby przedstawia niezwykłe portrety kobiet, które przyczyniły się do wielu naukowych przełomów, w takich dziedzinach jak matematyka, fizyka, chemia, biologia, medycyna czy genetyka. Lista ich zasług jest naprawdę fascynująca lecz sposób w jaki potraktowane zostały przez historię smutny. Dzisiaj raczej nie spotykamy się z dyskryminacją kobiet wśród studentów czy pracowników naukowych. Jednak jeszcze nie tak dawno temu, wiele kobiet nie miało praw wyborczych, nie mogło studiować ani piastować stanowisk naukowych. Po wyjściu za mąż stanowiły często podmiot prawny zależny od męża. Te, którym udawało się jako pierwszym pokonywać uniwersyteckie i społeczne absurdy, pracowały zazwyczaj bez wynagrodzenia i często w niezwykle prymitywnych warunkach. Każda z opisanych przez Swaby biografii, przedstawia nam czasy ogromnej niesprawiedliwości w świecie nauki, o jakich wolelibyśmy raczej nie słyszeć, zwłaszcza że miały miejsce tak niedawno.
Wykluczenie z równoprawnego traktowania przez “oficjalnych” naukowców oraz niezwykle trudne warunki w jakich tym pionierskim umysłom przyszło mierzyć się z odkryciami, pokazują nam niewyobrażalną wręcz determinację w dążeniu do celu. W zebranych biografiach Swaby zdradza nam również inne bardzo istotne cechy swoich bohaterek. Są nimi zdolność do tytanicznej pracy, niezwykła cierpliwość a także upór w przecieraniu zupełnie nowych szlaków. W świecie zdominowanym przez mężczyzn, w którym na każdym kroku spotykały się z ogromnym sceptycyzmem do swoich badań, pozostawały wierne swoim ideałom i uparcie oraz uczciwie dążyły do poznawania prawdy. Te 52 zebrane przez Swaby przypadki potwierdzają dodatkowo, jak ciężko jest przekonać innych do nowego spojrzenia na zastaną rzeczywistość. Z każdą kolejną historią, w mojej głowie narastała również świadomość, że to zapewne tylko niewielka część niesprawiedliwie potraktowanych przez historię kobiet naukowców. Tych, które od wieków dokonywały przełomowych odkryć lub miały w nich swój udział pozostając dzisiaj zapomnianymi, było zapewne znacznie więcej. Należnego szacunku wszystkim z nich nie uda się już zapewne przywrócić. Ocalmy więc od zapomnienia przynajmniej te z nich, których zasługi mamy szansę poznać dzięki książce Rachel Swaby.
